Trong tiếng Việt, để diễn tả thời gian, chúng ta sử dụng ba từ khá quen thuộc: “giờ”, “phút” và “giây”. Nhưng liệu cách chúng ta diễn đạt thời gian này có đáp ứng đầy đủ các mô hình ngữ pháp và ngữ nghĩa? Trong bài viết này, chúng ta sẽ tìm hiểu về cách diễn đạt giờ, phút và giây trong tiếng Việt và khám phá một số cấu trúc ngữ pháp đặc biệt.
Diễn đạt giờ, phút và giây trong tiếng Việt
Trong tiếng Việt, chúng ta có thể diễn đạt thời gian bằng cách kết hợp từ chỉ số lượng và từ chỉ định. Ví dụ:
Bạn đang xem: Cách nói về thời gian trong tiếng Việt: Làm thế nào để diễn đạt giờ, phút, giây?
(1) Ba giờ, sáu phút; năm ngày; sáu tháng; hai năm…
(2) Giờ này; ngày nọ; tháng kia…
Theo quan sát, chúng ta có thể thấy rằng cả ba từ “giờ”, “phút” và “giây” đều có thể kết hợp với từ chỉ số lượng và từ chỉ định. Tuy nhiên, khi kết hợp với từ chỉ số lượng, trật tự của các yếu tố trong cấu trúc định lượng D + y không còn hiệu lực nữa.
Ví dụ:
(3) (Chớ đi) ngày bảy, (chớ về) ngày ba.
(Thanh minh trong tiết) tháng ba
Vào tháng 11 năm 2006, Việt Nam sẽ gia nhập tổ chức WTO.
(Xe chạy lúc) bảy giờ.
Xem thêm : Cách đọc bảng chữ cái Alphabet tiếng Nhật: Tìm hiểu và học cách phát âm đầy chính xác
Chứ không nói: (Xe chạy lúc) giờ bảy.
So sánh với cấu trúc định lượng x + D (Anh ấy làm việc tại nhà máy 7 giờ một ngày), thì các ví dụ trên đây là một hiện tượng chập cấu trúc, trong đó x và y có cùng vị trí xuất hiện (x/y + D). Điều này dẫn đến việc mất đi sự đối lập giữa x và y trong cấu trúc của danh từ chỉ thời gian. Để làm rõ ý nghĩa của số từ đứng trước D, chúng ta có thể thêm vào trước cấu trúc này các từ ngữ như “lúc”, “hồi”, “vào lúc”, “vào hồi”; và để làm rõ ý nghĩa định lượng, chúng ta có thể thêm vào trước cấu trúc này các từ ngữ như “trong”, “suốt”, “trong suốt”.
Tại sao lại có hiện tượng chập cấu trúc này?
Vậy tại sao trong tiếng Việt lại có hiện tượng chập cấu trúc này? Có thể rằng trong quá trình phát triển, tiếng Việt đã tiếp nhận và chịu ảnh hưởng từ một ngôn ngữ khác về cách nói giờ. Tuy nhiên, so sánh với các ngôn ngữ có quan hệ tiếp xúc lâu dài với tiếng Việt như tiếng Hán và tiếng Pháp, chúng ta thấy cách diễn đạt thời gian trong tiếng Việt khác biệt:
Trong tiếng Hán, cách diễn đạt thời gian đều tuân theo cấu trúc số từ đứng trước danh từ chỉ thời gian và ý nghĩa của số từ phụ thuộc vào ngữ cảnh.
Ví dụ:
(4) Nhất nhật bất kiến như tam thu hề. (Một ngày không được gặp nhau dài như ba mùa thu vậy)
Yên hoa tam nguyệt há Dương Châu (Lý Bạch) (Vào tháng ba hoa nở, xuôi về Dương Châu)
Bính tuất niên, bát nguyệt, tam thập nhật, Nhâm tí thời. (Năm Bính tuất, tháng tám, ngày 30, giờ Nhâm tý)
Kim thiên 2006 niên 11 nguyệt 2 nhật (Hôm nay ngày 2 tháng 11 năm 2006)
Hiện tại 7 điểm 5 phân. (Bây giờ là 7 giờ 5 phút)
Trong tiếng Pháp, cách diễn đạt thời gian cũng có sự tương tự với tiếng Hán: số từ luôn đặt trước danh từ. Tuy nhiên, tiếng Pháp sử dụng các từ chỉ số đếm để phân biệt giữa việc định lượng và định vị thời gian.
Ví dụ:
(5) Elle travaille six jours par la semaine. (Cô ấy làm việc 6 ngày mỗi tuần)
C’est au sixième jour qu’elle habite cette maison. (Đấy là ngày thứ sáu cô ấy ở nhà này)
Jeudi est le quatrième jour de la semaine. (Thứ năm là ngày thứ tư trong tuần)
Tuy nhiên, đối với các từ “heure” (giờ), “minute” (phút), “seconde” (giây) trong tiếng Pháp, lại có hiện tượng chập cấu trúc tương tự như tiếng Việt: số từ và từ chỉ định có thể đặt trước hoặc sau danh từ đồng vị thời gian tuỳ thuộc vào ngữ cảnh.
(6) Il est 7 heures (Bây giờ là bảy giờ)
Chaque jour comprend 24 heures (Mỗi ngày có 24 giờ)
Từ các phân tích trên, chúng ta có thể suy nghĩ và nhận định rằng:
-
Trong quá trình phát triển và tiếp xúc với tiếng Hán, tiếng Việt đã tiếp thu một số yếu tố từ ngôn ngữ này. Tuy nhiên, tiếng Việt vẫn giữ nguyên cách diễn đạt thời gian theo cấu trúc riêng: D + y. Chẳng hạn: Năm Bính Tuất, ngày 7, tháng ba, giờ Dần…
-
Sau khi tiếp xúc với người châu Âu và sử dụng chiếc đồng hồ từ phương Tây, tiếng Việt đã thay đổi cách diễn đạt thời gian: Định vị giờ phút theo cấu trúc y + D. Chẳng hạn: Bây giờ là 9 giờ 10 phút 5 giây.
Tóm lại, cách diễn đạt thời gian trong tiếng Việt đã đi theo con đường phân định rạch ròi, với sự đối lập vị trí giữa x và y trong cấu trúc D + y (trong đó x là từ định lượng và y là từ định vị). Tuy nhiên, cách diễn đạt giờ, phút và giây hiện nay lại có hiện tượng chập cấu trúc x/y + D, mất đi sự đối lập giữa x và y. Có thể rằng đây là kết quả của ảnh hưởng từ cách diễn đạt thời gian trong tiếng Pháp (hoặc các ngôn ngữ phương Tây khác) khi tiếng Việt tiếp xúc với người phương Tây, đặc biệt trong thời kỳ Pháp thuộc.
Nguồn: https://daytiengnhat.edu.vn
Danh mục: Học tiếng nhật
